تنظیم تربیتی
دکتر پورحسین، دانشیار دانشکده روان‌شناسی و علوم‌تربیتی درباره فضای تک بعدی تک فرزندی می گوید:«تک فرزندی موجب ایجاد فضای تک بعدی و یکنواخت در خانواده می شود. در دهه‌های گذشته وضع بزرگ شدن فرزندان در خانواده طوری بود که کودکان در خانواده و هنگام بازی، تعامل و ارتباط مناسبی با هم برقرار می‌کردند. گاهی او با دیگری درگیر می شد . گاهی دیگری با او. همین برخوردها، بچه ها را از نظر تربیتی تنظیم می کرد که چگونه عمل کنند و چگونه رفتار خود و دیگران را اصلاح کنند. اگر شرایط و اقتضائات به گونه ای شود که فرزندان در خانه با همسالان خود و در کنار آن ها بزرگ شوند، تنظیم تربیتی بهتری اتفاق می افتد. این مسئله از نظر علمی ثابت شده است. در واقع، داشتم برادر و خواهر به دلیل ایجاد تعادل رفتاری و برخوردی، نقشی تعیین کننده در رشد مناسب و استاندارد کودکان دارد».
با نگاهی دیگر، فرزندانی که برادر یا خواهر کوچک تر دارند، والدین خود را در تربیت این فرزندان کوچک‌‌تر یاری کرده و در واقع از سنین کودکی در مسیر یادگیری و کسب تجربه قدم گذاشته اند و مشکلات را به صورت ملموس حس کرده و در سنین بالاتر به راحتی از پس حل آن برمی‌آیند.
کودک ناتوان؛ نتیجه فرزندسالاری
قدرت تحمل فشارهای روحی و روانی در تک فرزندان نسبت به کودکان دیگر کمتر است. والدین تک فرزند معمولا مراقبتی افراطی از فرزند خود دارند و بدین ترتین با در پیش گرفتن راه فرزند سالاری، او را به فردی ضعیف و کم تحمل تبدیل می کنند. اگر والدین اجازه ندهند فرزندشان با احساسات سخت و ناراحت کننده روبرو شود یا امکان آشکار کردن این نوع احساسات را برای او فراهم نکنند، تحمل وی را در برابر این نوع احساسات، ضعیف خواهند کرد.
والدین تک فرزند به دلیل وابستگی و حمایتی که فقط برای یک نفر خرج می کنند، باعث می شوند فرزندشان کمتر پاسخگوی اشتباهات خود باشد. اکثر چنین والدینی معمولا تسلیم خواسته های فرزندشان هستند و عملا راه و رسم فرزندسالاری را در پیش می گیرند؛ به عبارت دیگر، اقتدار والدین در خانواده های تک فرزند به پایین ترین حد خود می رسد.
در خانواده های تک فرزند، والدین و فرزندان هردو احساس می کنند نیاز شدیدی به یکدیگر دارند. پس ناگزیر به مراعات یکدیگر هستند. این در حالی است که در خانواده های غیر تک فرزند، امید و آمال والدین فقط به یک نفر محدود نمی شود، تجربه والدین در برخورد و تربیت با فرزندان، بیشتر شده و بهتر می توانند فرزند دوم را تربیت کنند.
ماهنامه خانه خوبان، فاطمه محمدی، ش 88، ص 82،آذر94.
