1- علل دزدی: دزدی می تواند علل مادی، جسمی، روان شناختی (مانند تقویت ها و یادگیری مشاهده ای)، اجتماعی، مشکل اخلاقی (مانند حسادت و تکبر، خودبرتربیتی) و اختلال روانی، داشته باشد.
2- محرومیت مادی و رفاهی: در خانواده هایی محرمیت شدید رفاهی و تغذیه ای وجود دارد و معنویت کم رنگ است ممکن است کودکان با دزدی نیازهای رفاهی و خوراکی و پوشاکی و وسائل مورد نیاز خود را رفع کنند.
3- محرومیت عاطفی و معنوی: در برخی از خانواده ها علاوه بر محرومیت مادی، محرومیت عاطفی و معنوی هم وجود دارد. ممکن است خانواده از نظر اقتصادی مشکلی نداشته باشند ولی چون روابط خانوادگی سرد است و یا والدین خساست مالی دارند ممکن است کودک برای رفع نیازهای مادی و عاطفی و اضطراب های خود رو به سرقت آورد و با خرید مشتهیات و خوراکی ها و حتی بذل و بخشش برای برخی از دوستانش نیازهای خود را جبران کند و تلاش کند محرومیت عاطفی خود را پوشش دهد و به راحتی برای این کار به دروغ متوسل شود.
4- الگوهای واقعی و نمادین: گاهی الگوهای نمادین (بازی ها، کارتن ها و فیلم های مرتبط به سرقت) و الگوهای واقعی مانند دوستان و والدین می توانند زمینه ساز دزدی کردن کودک شوند. مثلا کودکی که متوجه می شود مادرش بدون اجازه شوهر از جیب یا کیف او پول بر می دارد این می تواند سبب دزدی کودکش شود.
5- عادت های دوره خردسالی: در سنین خردسالی که کودک ارزش ها را متوجه نمی شود و بر هر چیز حس مالکیت دارد. آنها به راحتی وسائل بازی و خوراکی یا لباس کودکان دیگر را بر می دارند و ادعا می کنند که از انها است. اگر والدین مراقب تربیت کودک نباشند و به او جهت ندهند و به کارش بخندند و ارزش ها را با بازی و داستان گویی به او آموزش ندهند ممکن است این عادات تقویت شود و بعد هم که بدانند کارشان اشتباه است به راحتی نتوانند دزدی را کنار بگذارند.
6) مشکلات اخلاقی: گاهی رشد صفات اخلاقی زشت مانند حساد یا تکبر و خودبرتربینی می تواند سبب دزدی شود کودک با هر ترفندی هست مانند دزدی یا قرض از افراد مختلف یا نسیه گرفتن و.. می خواهد خود را برتر از دیگران جلو دهد یا با دزدی و خرید وسایل بهتر و یا با دزدی از فردی که وسیله ای جذاب دارد.
7- ناامنی و محرومیت عاطفی: گاهی دزدی های کودکان ریشه در ناامنی ها دوره کودکی، محرومیت های عاطفی و اضطراب های مکرر جدایی و فراق طولانی از مادر دارد.
8- اختلال دزدی تکانه ای: تکانه به رفتاری می گویند که دفعی و ناگهانی و بدون برنامه و نقشه و تفکر و عاقبت سنجی باشد. در اختلال دزدی تکانه ای بیمار بدون برنامه دزدی می کند. الزاما چیزی که می دزد را نیاز ندارد و قیمتی هم نیست. برنامه دزدی او حساب شده نیست و بدون تأمل و حسابگری است بنابراین در موارد بسیاری زیادی دیگران متوجه کش رفتن و دزدی او می شوند.
9- ترکیبی: گاهی دزدی به خاطر مجموعه ای عوامل بالا است مانند حسادت و عادت و یا نیاز شدید و سست بودن باورهای دینی و اخلاقی
سبب شناسی و درمان
با توجه به علل و زمینه هایی که یاد کردیم باید کودک را مورد بررسی قرار دهید و متناسب با عامل خاص طرح درمانی بریزید.
کلمات کلیدی: یادگیری مشاهده ای، خودبرتربینی، محرومیت، الگوهای واقعی و نمادین، اختلال، تکانه
